Kritische geest

Heeft jouw klas al een scherp oog voor nepnieuws?

By 25 november 2021No Comments

Nepnieuws is alomtegenwoordig en de makers ervan zijn er heel bedreven in geworden. Dat maakt het lastiger om nepnieuws te herkennen. Kunnen jouw leerlingen echte afbeeldingen onderscheiden van bewerkte foto’s? Weten zij welke krantenkoppen te mooi zijn om waar te zijn?

Waarom maken mensen nepnieuws?

Nepnieuws wordt uiteraard niet zomaar gemaakt. De 2 belangrijkste redenen waarom nepnieuws de laatste jaren een hoge vlucht neemt, zijn:

Geld verdienen
Als meer mensen op een artikel klikken, krijgen de makers meer geld vanwege de getoonde advertenties. Een pakkende, sensationele kop levert vaak veel ‘clicks’ op. En dus veel geld. Dit heet ‘clickbait’.

Opinie maken
Nepnieuws kan ook als doel hebben om meningen te beïnvloeden of aan macht te winnen, bijvoorbeeld in de aanloop naar verkiezingen.

Heeft Jouw Klas Al Een Scherp Oog Voor Nepnieuws?

Checklist om nepnieuws te herkennen

Nepnieuws neemt verschillende vormen aan: van een nieuwsbericht op het internet, over een video op sociale media tot een meme die rondgaat in Whatsapp. Iedereen kan een nepbericht voor waar aannemen, maar je kunt je leerlingen wel zo goed mogelijk leren omgaan met nepnieuws. De belangrijkste regel is, zoals altijd: gebruik je gezond verstand. Als een bericht ongeloofwaardig overkomt, dan is dat vaak ook zo. Blijf kritisch nadenken bij het verzamelen van informatie en gebruik meerdere bronnen. Je kunt je leerlingen alvast de volgende tips meegeven.

1. Lees het hele bericht en niet alleen de titel.

Een titel van een artikel is niet altijd een ultrakorte samenvatting van het bericht. Soms is een titel bedoeld om aandacht te trekken en geeft het niet echt de inhoud weer.

2. Waar komt het artikel vandaan?

Heb je het bericht van een betrouwbare nieuwsleverancier? Vind je het bericht bij meerdere betrouwbare afzenders? Bekende landelijke of regionale nieuwsmedia controleren hun nieuws. Professionele nieuwsmedia houden zich doorgaans aan de journalistieke regels en controleren gebruikte bronnen.

3. Is het satire of een column?

Satire is een stijl waarbij humor wordt gebruikt om te amuseren en soms om commentaar te geven op ontwikkelingen in de maatschappij. Net zoals cartoons dat doen. Er kan worden overdreven of situaties worden omgekeerd voorgesteld. Er zijn satirische nieuwswebsites, maar ook in mainstream media wordt, bijvoorbeeld in columns, satire gebruikt of een fictief verhaal verteld.

4. Welke bronnen zijn gebruikt?

Staat in het artikel wat de bron is van het nieuws? In een goed nieuwsbericht worden de bronnen genoemd. Bijvoorbeeld een ander nieuwsmedium, organisatie, interview of rapport.

5. Kijk wie het artikel geschreven heeft.

Heeft de auteur meer berichten geschreven? Zoek of de schrijver een online cv heeft of deel uitmaakt van een bepaalde organisatie. Denk na over welk perspectief de maker heeft.

6. Controleer de datum.

Soms komt nieuws opnieuw in omloop maar heeft het nieuws zich inmiddels verder ontwikkeld. Controleer de datum van het originele bericht.

Nepnieuws in de klas

Er is heel wat interessant materiaal voorhanden. Kijk eens op onderstaande links voor interessante dossiers, testen en lesmateriaal:

  • Mediawijs is een platform dat de weg wijst in een digitale wereld. Je vindt er o.m. dossiers over mediawijsheid en propaganda.
  • Voor leerlingen uit het 5de en 6de leerjaar (lager onderwijs) is er dossier Kritikat, waarin ze leren kritisch om te gaan met informatie die op hen afkomt.
  • De EDUbox Nepnieuws is een initiatief van Artevelde hogeschool, Imec, VRT NWS en Mediawijs. Met een educatief pakket leer je je leerlingen kritisch denken en informeer je hen over nepnieuws, maar focus je ook op omgaan met informatie en mediawijsheid, online weerbaarheid en respect.
  • Het Europahuis Ryckevelde streeft naar actief Europees burgerschap en democratie. Met hun campagne ‘Nee tegen nonsens’ word je een expert in het herkennen van nepnieuws.

Schrijf je in op onze nieuwsbrief

Steeds het meest interessante nieuws over het onderwijs in je mailbox.

Schrijf me in